Interview: De bonte wereld van Bastiaan de Nennie

De 3D-printer, de scanner en de computer zijn de tools waarmee Bastiaan de Nennie een totaal eigen wereld creëert. Hij husselt en stapelt onderdelen van alledaagse gebruiksvoorwerpen tot intrigerende assemblages. Vervreemdend en toch ook, met enige moeite, herkenbaar.

‘Ik hoor vaak: maar alles
ís er al! Daar heb ik
zelf geen last van’

Het universum van Bastiaan de Nennie is een speelse, kleurrijke wereld vol wonderlijke vormen en creaturen. In zijn Rotterdamse studio ontwerpt hij raadselachtige wezens. Vaak met pootjes, waardoor ze er een beetje dierlijk uitzien. Ze zijn ge-3D-print uit harde glanzende kunststof, dus aaibaar zijn ze niet direct. Bastiaan: ‘Maar mijn objecten hebben altijd wel een karakter.’ Ze ontstaan in de computer en zijn opgebouwd uit bestaande voorwerpen, zoals auto-onderdelen die hij verzamelt op een sloperij. ‘Allerlei vormen spreken mij aan: een theepot, plantenspuit, wielen, maar ook onderdelen die in de toekomst misschien niet meer nodig zijn, zoals een stuur of de houder waarin een veiligheidsriem vastklikt. Ik scan alles en sla het op in mijn computer. Dat zijn mijn ingrediënten, mijn data-base waarmee ik mijn ontwerpen maak. Objecten, maar ook 2D-beeld en animaties.’ Dat doet hij onder de naam Phygital Studio, naar de mengvorm van fysiek en digitaal.

Meeslepend vrolijk
Het werk waarmee Bastiaan in 2015 afstudeerde aan de Design Academy in Eindhoven was vreemd en meeslepend vrolijk. Maar ook overdonderend, want hij had in no time een grote serie kleurrijke objecten gemaakt, sommige bijna twee meter hoog. Hetzelfde jaar stond hij ermee in Milaan, op drie verschillende exposities. ‘Dat was wel erg veel tegelijk.’ Maar het rumoer van toen is vrij snel weer verstomd. Waar sommige ontwerpers met hun eindexamenwerk de wereld afreizen van de ene naar de andere expositie, werden Bastiaans objecten nauwelijks begrepen. Te weird? Te wild? Achteraf zegt hij nu: ‘Ik liep een beetje vóór. De digitale vormtaal was destijds nog helemaal niet zo ontwikkeld. Pas twee jaar later had ik een eerste solo-expositie in een galerie in Zürich.’ Wel kreeg hij al snel een opdracht van designmagazine Frame, en daardoor contact met een welgestelde Brusselaar die aanbood hem een tijdje te financieren in ruil voor een aantal werken.

Bastiaan reisde af naar Berlijn met zijn printer en in zijn achterzak een prettig bedrag van zijn enthousiaste mecenas. ‘Ik wilde gewoon even weg, voor het eerst in mijn eentje gaan wonen. Er was niets wat me tegenhield.’ Animatiestudio Zeitguised was een van zijn doelen. Hij kon er inderdaad aan de slag, maar zonder dat zijn inzet beloond werd met een afgerond resultaat. Pas recent werd duidelijk dat zijn project alsnog – acht jaar na dato – online komt in de vorm van een video-sequence. Voor zijn weldoener creëerde Bastiaan in Berlijn vijf objecten. Soms sliep hij op een luchtbed naast de printer als die wel veertig uur achtereen in de gaten gehouden moest worden. Toen hij net op het punt stond weer naar Nederland te gaan, kwam er een mailtje van Hella Jongerius: hij kon aan de slag in haar Berlijnse studio.

Printspecialist tegen wil en dank
Na anderhalf jaar keerde Bastiaan toch terug en werkte hij enige tijd bij ontwerpstudio Scholten & Baijings in Amsterdam. ‘Als ontwerper, maar ook als 3D-print-specialist.’ Dat was hij inmiddels wel geworden, tegen wil en dank. ‘Ik ben afgestudeerd met digitaal 2D-beeld, afgedrukt op papier van één bij één meter, en tien daarvan werden aangekocht door het ministerie van OCW. Van dat geld heb ik mijn eerste 3D-printer aangeschaft, omdat iedereen vond dat ik vooral échte objecten moest gaan maken van mijn ontwerpen.’ Die eerste printer was meteen een grote en heeft maandenlang vrijwel non-stop aangestaan voor diverse exposities. Maar sindsdien is Bastiaan zelf printers gaan bouwen – in zijn (gedeelde) studio staan er nu twaalf. ‘Niet dat ik nou zo’n nerd ben, maar ik heb het geluk dat ik veel interessant vind. Als ik iets moet uitzoeken ga ik net zo lang door tot ik er alles van weet. Dat gaat niet supersnel, maar wel heel grondig.’

Tegenwoordig geeft hij les in 3D-vormgeven aan de Design Academy Eindhoven; aan de Koninklijke Academie voor Beel-dende Kunsten in Den Haag is hij al sinds 2018 gastdocent. ‘Ik geef mijn manier van werken graag door aan de studenten. Ik leer ze het gebruik van software, maar ik vind ook dat ze niet álles in de computer moeten doen. Je moet ook leren omgaan met materialen: voelen, maken en je intuïtie gebruiken. De huidige generatie studenten heeft de neiging om design veel te theoretisch en te conceptueel te benaderen. Ik hoor maar al te vaak het dilemma: maar alles ís er al! Daar heb ik zelf geen last van.’ Bastiaan maakt dan ook geen dingen die er al zijn, en de vraag dringt zich op of hij design dan wel kunst maakt. ‘De ene keer ben ik ontwerper, de andere keer kunstenaar. Ik ben het allebei, denk ik.’

Ongeremde beeldtaal
Phygital Studio produceert vrijwel geen gebruiksvoorwerpen; Bastiaans werk heeft andere capaciteiten. Het intrigeert en het heeft een hoge amusementswaarde. ‘Je moet er ook om kunnen lachen, vind ik. Ik maak dingen in eerste instantie voor mezelf, volgens mijn persoonlijke idee van schoonheid. Je hoeft het niet allemaal mooi te vinden wat ik maak, als je maar herkent dat het een bepaalde kwaliteit heeft.’ En dat gebeurt. Zo kwam de vraag van de rijksoverheid om een bijzonder saai kantoor onder handen te nemen. Wie kun je dan beter vragen dan Bastiaan – ’ja, ik ben een vrolijk mens’ – de Nennie. Met zijn ongeremde, kleur-rijke beeldtaal heeft hij de kantoorverdieping een complete facelift gegeven. Best gedurfd om de ambtenaren daaraan bloot te stellen, maar het is een succes. In alle twaalf vergaderruimtes zijn de muren van vloer tot plafond bekleed met digitaal beeld. In de gangen staan buitenaardse wezens uit de 3D-printer en overal is gewerkt met kleurcodering en speciaal bedrukte gordijnen. ‘Het was een geweldige opdracht, ik hou van dit soort grootschalige ruimtelijke projecten.’

Ook voor de Duitse beurs Heimtextil, voor het Zuiderzeemuseum en voor het Rotterdamse festival Poetry International maakte Bastiaan groot werk. Al met al is er in de loop der tijd enorm veel (biologisch afbreekbaar) kunststof door zijn printers gegaan.

Alles in de shredder
In Bastiaans ontwerpstudio staan inmiddels ook apparaten waarmee gebruikt plastic kan worden gerecycled tot nieuw filament voor de printer. ‘Ik heb met anderen een bedrijfje opgezet voor plastic-recycling, een circulair 3D-printsysteem. Het bleek te complex om ook allerlei consumentenplastic te verwerken doordat er ontelbaar veel verschillende soorten plastic worden gebruikt. Maar al ons eigen plastic kan wel prima worden hergebruikt.’ Afgekeurde objecten, misbaksels of stukgevallen werk: het gaat allemaal in de shredder. In het tuintje achter de studio ligt wat er nog over is van de grote bloemvormen die Bastiaan maakte voor de tuin van het Zuiderzeemuseum. Na maanden van weer en wind zijn die ook rijp om te worden vermalen. Op naar het volgende project. ‘Het is jammer dat ons idee voor een microrecyclingfabriekje nog niet uitvoerbaar is gebleken, maar ik heb er veel van geleerd. En het is in elk geval voor een deel in bedrijf. Ik voel me inmiddels niet alleen ontwerper, maar ook ondernemer, en dat met veel plezier. Als ik dit niet mijn vak zou zijn, zou ik het wel doen in mijn vrije tijd. Ik ben dik tevreden zolang ik maar genoeg verdien om steeds wat verder te komen en te groeien. Telkens weer nieuwe dingen ontdekken, steeds een beetje groter.’